Thời hiệu khởi kiện là loại thời hiệu, trong đó luật xác định về một thời hạn mà chủ thể được quyền khởi kiện để yêu cầu Toà án giải quyết vụ án dân sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm; nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện.
Khi người có nghĩa vụ vi phạm nghĩa vụ thì bên bị vi phạm có quyền khởi kiện để yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền, lợi ích pháp của mình nhưng quyền khởi kiện bị giới hạn trong một thời hạn nhất định. Vì vậy, khi kết thúc thời hạn đó mà chủ thể không thực hiện quyền khởi kiện thì bị mất quyền khởi kiện.
Tuy nhiên, vì BLDS hiện hành đã xác định: “Tòa án chỉ áp dụng quy định về thời hiệu theo yêu cầu áp dụng thời hiệu của một bên hoặc các bên với điều kiện yêu cầu này phải được đưa ra trước khi Tòa án cấp sơ thẩm ra bản án, quyết định giải quyết vụ, việc” nên quyền khởi kiện sẽ không mất dù thời hạn đó đã kết thúc nếu đương sự không yêu cầu áp dụng thời hiệu.
Ngoài ra, trong những trường hợp để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, pháp nhân, của Nhà nước thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện, bao gồm nhưng không giới hạn các trường hợp sau:
- Yêu cầu bảo vệ quyền nhân thân không gắn với tài sản;
- Yêu cầu bảo vệ quyền sở hữu, trừ trường hơp luật có quy định khác;
- Tranh chấp về quyền sử dụng đất theo quy định của Luật đất đai.
